اسکات جورک، دونده‌ی معروف اولترا و یکی از سرسخت‌ترین انسان‌های کره‌ی زمین که رکورد‌های عجیب غریبی مثل طی کردن مسیر ۲۶۶ کیلومتر در ۲۴ ساعت رو داره (یعنی به طور میانگین هر کیلومتر رو زیر ۶ دقیقه طی کرده) تو کتابش با عنوان بخور و بدو[1]، گیاهخواری رو عامل اصلی تبدیل شدنش از یک دونده‌ی خوب به یک دونده‌ی برنده تو مسابقات فرا استقامت[2] می‌دونه. از طرف دیگه هم، فیلم تغییردهندگان بازی[3] که اخیرا ساخته شده، تعدادی از ورزشکارهای قهرمان آمریکایی از جمله همین آقای جورک رو نشون می‌ده که سبک زندگی گیاهخواری رو انتخاب کردند و اون رو عامل قهرمانی خودشون می‌دونند. اما آیا واقعا گیاهخواری می‌تونه باعث بهتر شدن عملکرد ورزشی هر کسی که این رژیم رو انتخاب می‌کنه بشه؟
تجربه‌ی دویدن با رژیم غذایی گیاهی
با دیدن قهرمانانی که دلیل عملکرد بهترشون رو رژیم غذایی مبتنی بر گیاهان و دانه‌ها می‌دونستند، تصمیم گرفتم مدتی رژیم گیاهخواری رو امتحان کنم و ببینم واقعا آیا این رژیم می‌تونه عملکرد فیزیکیم رو بهتر از قبل کنه؟ در همین راستا هم حدود ۳ ماه قبل از مسابقه‌ی ژئوپارک تریل قشم، گوشت و لبینات رو کاملا از رژیم غذاییم حذف کردم و شروع کردم به خوردن بیشتر دانه‌های روغنی مثل بادوم و گردو و میوه‌ها و سبزیجات. تو این دوره از حبوبات هم استفاده‌ی زیادی می‌کردم، مخصوصا برای تامین پروتئین مورد نیاز بدنم. کلا اگر بخوام مثلا رژیم یک روزم رو مثال بزنم، اینطوری بود که صبح‌ها معمولا شیر بادوم یا شیر شاه‌دانه که خودم درست می‌کردم رو با جو دوسر پرک می‌خوردم. نهار هم معمولا یا نوعی سالاد بود که توش حبوباتی مثل لوبیا سفید یا لوبیا قرمز می‌ریختم یا خورش‌هایی که با توفو یا گوشت گیاهی درست می‌شدند. عدسی و خوراک لوبیا رو هم بیشتر مواقع به عنوان صبحانه یا شام باز هم برای تامین پروتئین مورد نیاز بدنم می‌خوردم. از جمله غذاهای دیگه که برای شام می‌خوردم میشه باز هم به انواع سالادها مثل سالاد کینووا اشاره کرد. میان‌وعده‌هام هم مثلا ترکیب چیاسید با شیر بادوم بود یا بادوم زمینی نمکی و یا مغز تخمه‌ی آفتابرگردان و کدو.
بعد از سه ماه که این رژیم رو داشتم در مسابقه‌ی ژئوپارک تریل قشم شرکت کردم. در این مسابقه که از روستای سلخ شروع می‌شد، باید یه مسیر ۲۷ کیلومتری رو در بین طبیعت بی‌نظیر قشم می‌دویدیم. راستش از عملکردم تو مسابقه‌ی ژئوپارک تریل قشم خیلی راضی بودم. خستگی سراغم نیومد و سرعتم با رسیدن به کیلومتر‌های آخر کم که نشد هیچ تازه بیشتر هم شد. البته تمرین‌های منظم هم تاثیر خیلی زیادی در این عملکرد داشتن.
بعد از تموم شدن این دوره، این سوال با من موند که واقعا آیا حذف گوشت و لبنیات بودن که باعث بهتر شدن عملکردم شدن یا متنوع خوردن و دقت کردن به چیزهایی که می‌خوردم.
و اما تجربه‌ی نازنین، دختری که سبک زندگی وگان رو پیش گرفته
نازنین دختریه که تقریبا هر روز اولین کاری که می‌کنه اینه که چهار و نیم صبح از خواب بلند میشه می‌ره کوه و بعد از اون هم می‌ره دوش می‌گیره و راهی محل کارش میشه. اتفاقا مهمون قسمت ۲۸ پادکست رانیو هم بود و کلی از تجربیاتش گفت، پیشنهاد می‌کنم اگر این اپیزود رو نشنیدید حتما بشنوید. نازنین اثر سبک زندگی گیاهخواری روی زندگیش رو بسیار مثبت می‌دونه. وقتی از نازنین سوال کردم که چقدر گیاهخواری تونسته روی فعالیت‌های بدنیش تاثیر داشته باشه، گفت که این سبک زندگی رو تقریبا همزمان با فعالیت‌های بدنیش شروع کرده و نمی‌تونه بگه که آیا واقعا با شروع گیاهخواری عملکرد بدنش در انجام فعالیت فیزیکی بهتر شده یا نه.
چیزی که مشخصه اینه که سطح فعالیت‌های فیزیکی نازنین بسیار بالاتر از سطح فعالیت‌های فیزیکی خیلی از آدم‌هاییه که ورزش شغلشون نیست ولی به هر حال ورزش رو به عنوان یک روتین جدی وارد زندگیشون کردند. برای همین باز این تصور تو ذهنم تقویت شد که ممکنه حذف گوشت و لبنیات روی توانایی بدن برای ریکاوری سریعتر و بازسازی خودش بالاتر بره.
مشاوران تغذیه نظرشون چیه؟
همین انگیزه‌ای شد برام تا برم سراغ یکی از محقق‌ها و مشاورهای تغذیه‌ی ورزشی یعنی علی‌رضا نادری
علی‌رضا معتقد بود که هر نوع سیستمی که همراه با تعصب باشه از نظر علم تغذیه‌ی ورزشی مردوده. در مورد ورزش‌های استقامتی، علی‌رضا به من گفت که مهمترین چیزی که یک ورزشکار استقامتی نیاز داره حمل اکسیژنه. این اکسیژن در فعالیت استقامتی که نوعی فعالیت هوازی به شمار می‌ره سوخت اصلی بدن برای ادامه‌ی فعالیته. گلبول‌های قرمز که وظیفه‌ی حمل این اکسیژن رو در خون به عهده دارند به آهن نیاز دارند. اما به گفته‌ی علی‌رضا این آهن در رژیم‌های گیاهی به مقدار کافی وجود نداره.
در مورد اثر گوشت بر روی تشدید التهاب بدن و بحث ریکاوری بهتر در اثر مصرف مواد گیاهی که بسیاری از طرفداران رژیم‌های گیاهی مطرح می‌کنند هم علی‌رضا به من گفت: «ریکاوری تنها شامل یک مرحله نیست که تنها پاسخ‌های التهابی رو مدنظر قرار بدیم. یکی از مهمترین مراحل ریکاوری بازسازی بدن با استفاده از پروتئین‌هاست که بهترین منبع پروتئین در محصولات حیوانی یافت میشه. به طور کلی وقتی تغذیه تنها بر اساس منابع گیاهی باشه ممکنه بدن دچار کمبود ویتامین دی، آهن، اسید فولیک، ب ۱۲، پروتئین و کلسیم بشه».
اما دفاع از رژیم‌های گیاهی تنها محدود به بهتر شدن عملکرد ورزشی و سلامت بدن نیست. از نظر طرفداران این سبک زندگی، کسی که حیوانات و محصولات حیوانی مصرف نمی‌کنه، داره به کمتر شدن تقاضا برای این محصولات و نهایتا به داشتن محیط‌زیستی بهتر از طریق کاهش تولید گاز متان ناشی از فعالیت‌هایی مثل دامداری کمک می‌کنه.
آیا داشتن رژیم گیاهی باعث داشتن محیط زیست بهتری میشه؟
در این راستا، قسمت ۱۸ پادکست سکوت‌بره‌ها رو گوش کردم که در مورد گیاهخواری و گوشت‌خواریه. تو این قسمت پادکست، فرهاد یکی از میزبانان پادکست سکوت بره‌ها(این پادکست دو میزبان داره، فرهاد و رویا)، گفت:« به طور مثال درسته یک کیلو مرغ، نسبت به یک کیلو خیار تولید گاز متان بیشتری داره ولی در عوض انرژی خیلی بیشتری هم می‌تونه برای انسان تامین کنه و چند وعده‌ی غذاییش رو تکمیل می‌کنه. این در حالیه که با یک کیلو خیار عملا انرژی‌ای دریافت نمی‌کنیم و برای اینکه با این خیارها همون مقدار انرژی رو بخوایم دریافت کنیم باید چند برابر ازشون بخوریم که نهایتا اون هم باعث اثرات سوء زیست‌محیطی میشه». در جای دیگری هم بحث این بود که: «مثلا یک محصول دامی رو خیلی راحت میشه به صورت محلی خریداری کرد ولی به طور مثال عدس، نوعی از حبوباته که همه جا کشت نمی‌شه و فرضا باید هزاران کیلومتر راه رو از کانادا طی کنه تا به دست ما برسه و همین خودش باعث آلودگی هوا و بوجود اومدن گازهای گلخونه‌ای میشه».
خلاصه به نظر می‌رسه اینکه رژیم گیاهخواری می‌تونه جایگزین بهتری برای رژیم‌های مبتنی بر محصولات حیوانی باشه همچنان بسیار بحث‌برانگیزه. تجربه‌ی خودم، همونطور که بهش اشاره کردم، نشون داد که خوردن غذاهای سالم و کامل می‌تونه عملکرد ورزشی رو بهتر کنه. ولی این بهتر خوردن می‌تونه اونجور که علی‌رضا می‌گفت شامل خوردن محصولات حیوانی هم بشه و چه بسا گرفتن بسیاری از مواد باکیفیت مورد نیاز بدن وقتی از محصولات حیوانی هم در رژیم غذایی استفاده میشه بسیار راحت‌تره.
آخرش کدوم رژیم غذایی بهتره؟
و اما بعد از شنیدن تمامی این نظرها واقعا بهترین رژیم برای هر کس چیه؟ واقعا اصلا میشه گفت چیزی به نام بهترین رژیم وجود داره؟ برای من بهترین راه حلی که تاکنون به ذهنم رسیده، با توجه به سبک زندگیم، و با در نظر گرفتن این نکته که این رژیم رو قراره برای طولانی مدت ادامه بدم، اینه که بهترین رژیم برای من در حالت کلی، خوردن غذاهای کامل و غیر فراوری شده با میزان محصولات حیوانی معقوله. یعنی تا اونجا که می‌تونم، مصرف گوشت رو کاهش بدم و در عوض تنوع خوراکی‌ها رو بیشتر کنم. همینطور هم به دنبال درست کردن غذاهای جدید بگردم که با انواع گیاهان درست میشه و یه سری از وعده‌های غذاییم کاملا گیاهی باشن. اینجوری هم مواد مورد نیاز بدنم رو تامین کردم و هم تلاش کردم حیوانات کمتری کشته بشن.
[1] Eat and Run
[2] Utra Marathon
[3] Game Changers
درباره نویسنده
دیدگاه خود را بنویسید